اطلاعاتی مختصر اما مفید در مورد چرخش سیاره زهره!

حرکت وضعی زهره تا سال ۱۹۶۱ یک راز بود، در آن سال رادیو اختر شناسان ابتدا در میان ابرهای سیاره ای به جستجو پرداختند و همچنین در اتمسفر متراکم سطوح پایین آن چیزی که یافتند بسیار پیچیده بود. زهره به آرامی و در مسیری اشتباه به دور خودش می چرخید.تا امروز ستاره شناسان این فرض را داشتند که که دلیل این پدیده شاید ناشی از برخورد عظیمی است که برای زهره هنگام قرار گرفتن در منظومه ی شمسی و در مدار خود رخ داده است. امّا تحقیقات جدید می گویندکه به هر حال یک تصادم نمی تواند دلیل آن باشد و ممکن است بسیاری از سیارات دارای چنین اثرات ناشی از برخورد باشند که خود به خودی می باشد.[...]

مقدمه:

ناهید (زهره یا ونوس) به ترتیب فاصله از خورشید ، دومین سیاره منظومه شمسی است که میان زمین و عطارد قرار دارد. این سیاره نزدیکترین سیاره به زمین می‌باشد و بعد از ماه ، درخشان‌ترین جرم آسمانی طبیعی است ، که به هنگام شب از زمین رؤیت می‌شود. ناهید داغ‌ترین سیاره در منظومهٔ خورشیدی است.

سیاره زهره یا ناهید سیاره ناهید ، فاقد قمر است و از بسیاری جهات (مانند اندازه ، جرم ، جاذبه و ترکیبات ساختاری) به زمین شباهت دارد و به همین دلیل به آن لقب خواهر زمین را داده‌اند. این سیاره را جزو سیاره‌های زمین‌مانند و متراکم طبقه‌بندی کرده‌اند ، که دارای آتشفشان‌های فعال ، ناهیدلرزه و کوهواره است. زمان لازم برای یک بار گردش این سیاره به دور خورشید ۲۲۵ روز زمینی می‌باشد.

تفاوت بزرگ ناهید با زمین ، جو آن است ، که بیشتر آن را دی‌اکسید کربن تشکیل داده و در ابرهای فوقانی آن قطرات ریز اسید سولفوریک وجود دارد. وجود دی‌اکسیدکربن در جو این سیاره دمای آن را به مقدار بسیار چشمگیری افزایش داده است (۴۶۴ درجه سانتیگراد نزدیک سطح سیاره).

نور آفتاب پس از نفوذ در جو این سیاره و جذب شدن توسط سطح آن ، به صورت گرما از سطح بازتاب داده می‌شود ، اما انبوه دی‌اکسید کربن در جو ناهید ، این گرمای بازتابیده را به دام انداخته و از رها شدن آن در فضا جلوگیری می‌کند. این جذب اضافی گرما – که به پدیده گلخانه‌ای معروف است – میانگین گرمای ناهید را بیشتر از هر سیاره دیگری در سامانه خورشیدی بالا برده است ، به طوری که این حرارت برای ذوب کردن فلز سرب کافیست. از اینرو پیدایش زندگی در این سیاره ، غیر ممکن است. « چنگ‌زن » نام ادبی ناهید است.

چرخش سیاره زهره:

حرکت وضعی زهره تا سال ۱۹۶۱ یک راز بود، در آن سال رادیو اختر شناسان ابتدا در میان ابرهای سیاره ای به جستجو پرداختند و همچنین در اتمسفر متراکم سطوح پایین آن چیزی که یافتند بسیار پیچیده بود. زهره به آرامی و در مسیری اشتباه به دور خودش می چرخید.تا امروز ستاره شناسان این فرض را داشتند که که دلیل این پدیده شاید ناشی از برخورد عظیمی است که برای زهره هنگام قرار گرفتن در منظومه ی شمسی و در مدار خود رخ داده است. امّا تحقیقات جدید می گویندکه به هر حال یک تصادم نمی تواند دلیل آن باشد و ممکن است بسیاری از سیارات دارای چنین اثرات ناشی از برخورد باشند که خود به خودی می باشد.الکساندر سی.ام کوریا(Alexander C.M Correia) و ژاک لاسکار(Jacques Laskar) از مرکز تحقیقات علمی فرانسه در شماره ی ۴ مجله ی نیچر(Nature) در ماه ژوئن مدل هایی ارائه دادند که توضیحاتی در مورد چرخش معکوس سیاره ی زهره را ارائه می دهند: پس از گذشت مدت زمانی طولانی، در اتمسفر متراکم این سیاره جذر و مد بالا رفته و اصطکاک بین اتمسفر و سیاره به تدریج چرخش زهره کاهش یافته است تا اینکه متوقف شد و به سمت مخالف شروع به چرخش کرد، در واقع مثل همان روشی که کشش ماه باعث جذر و مد در اقیانوس های ما میشود. اقیانوس هایی که اصطکاک آنها در حال آهسته کردن گردش زمین است. کشش خورشید نیز بر روی اتمسفر زهره نیز تأثیر گذاشته و چرخش آنها را آهسته کرده است. جالب این است که خورشید همانطور که یک طرف سیاره را گرم می کند باعث رانده شدن بادهایی به تمام سطوح زهره می شـود که سرعت چرخش زهره را افزایش می دهند.لاسکار می گوید: موقعیت نهایی زهره حالتی تعادلی بین این دو نیرو می باشند.در طرح های پیشنهادی، بدون در نظر گرفتن هر نوع چرخشی که سیاره با آن شروع به حرکت کرد، بررسی چرخش معکوس انجام شد. کوریا و لاسکار عنوان می کنند که بسیاری از شرایط ابتدایی زهرا را که اکنون دارد وا می دارد. این تأثیر یک خصوصیت بسیار عمومی از چرخش دورانی یک سیاره ی خاکی است با داشتن جوی چگال.

در سال ۱۹۶۱ اخترشناسان با امواج رادیویی از جو ضخیم و ابرهای زهره گذشتند و به سطح آن رسیدند و با حقیقت عجیبی رو به رو شدند:حرکت زهره بسیار آهسته،در خلاف جهت حرکتش به دور خورشید و در خلاف جهت حرکت وضعی سیارات دیگر است.تا همین اواخر اخترشناسان بر این باور بودند که برخوردی بزرگ در اوایل شکل گیری منظومه شمسی باعث ۱۸۰ درجه ،تغییر امتداد محور چرخش سیاره و در نتیجه چرخش برعکس زهره شده است.اما تحقیقات جدید نشان می دهند که علت اصلی برخورد نبوده است و اینکه احتمالا در بسیاری از منظومه های سیاره ای دیگر نیز چنین سیارات”بی نظمی” وجود دارند.در طول زمان،خورشید در جو ضخیم زهره ایجاد جزر و مد کرده است و اصطحکاک میان جو و سطح سیاره،کم کم سرعت چرخش زهره را کم کرده است تا جایی که سیاره متوقف شده و سپس در جهت عکس شروع به چرخش کرده است.درست به همان شکل که نیروهای کشندی ماه،در اقیانوس های زمین جزر و مد ایجاد می کند و اصطحکاک آن باعث کند شدن حرکت زمین می شود.جالب اینجاست که وقتی خورشید یک سوی زهره را گرم می کند.باد در سراسر سیاره به حرکت در می اید و در واقع باعث افزایش سرعت چرخش سیاره می شود.به گفته اخترشناسان، وضعیت نهایی زهره برآیندی از همه این نیروهاست.در این مدل ها سرعت چرخش سیاره هر چقدر که باشد به هر حال حرکت برعکس ایجاد می شود.شرایط اولیه زهره،این سیاره را به هر حال به سوی موقعیت فعلی اش سوق می داده است.چنین پدیده ای از اتفاق های عادی در مراحل تحول سیاره های زمین مانندی است که جو بسیار چگالی دارند.

 حرکت دورانی زهره:

حـرکـت دَوَرانی زهره ، خلاف جهت دیگر سیّارات منظومه شمسی است ، و بیشتر دانشمندان ، زمین را مـسـئول ایـن امـر می دانستند، ولی اینک بنا بر نظریه جدیدی است که زهره سه یا چهار میلیارد سـال پـیـش ، یـعـنی در همان آغاز شکل گیری سیاره ، قربانی یک ((ضربه عظیم)) شده است. ممکن است یکی از سیّارات خُردی که به دور خورشید در گردش بوده اند، با زهره برخورد کرده بـاشـد اگـر چـنـین سیّاره خُردی با زهره ادغام شده باشد، می توانسته جهت و سرعت چرخش آن را تغییر دهد.

سـرعـت مـتـوسـّط حـرکـت زهـره بـه دور خـورشـیـد حـدود ۸/۳۴ کـیـلومـتـر در ثـانـیـه اسـت و سـال آن حـدود ۷/۲۲۴ شـبـانه روز مردم زمینی است. به عبارت دیگر، زهره در مدّت ۲۲۴ روز و ۱۶ سـاعـت و ۴۸ دقـیـقـه ، یـک بـار دور خـورشـیـد مـی گـردد، در نـتـیـجـه سال زهره حدود ۷ ماه و نیم طول می کشد.
نـکـتـه قـابـل توّجه این که زهره همزمان با گردش به دور خورشید به دور خود نیز می چرخد بنابراین روز و سال ستاره زهره ، یکی است.
دانشمندان در مقام مقایسه سال زمین و زهره گفته اند که : زهره در هر ۲۷/۷۲۹ روز سه بار گرد محور خود می چرخد، در حالی که زمین در هر ۵/۷۲۸ روز دو بار گرد خورشید می گردد.

منابع:

آفتاب

وبلاگ هسته نجوم دانشگاه آزاد واحد قم

گوناگون

وبلاگ شخصی هیوا ۶۶