آرتروز،شایع ترین شکل ورم مفاصل!

مقدمه: آرتروز شایع ترین شکل ورم مفاصل بوده و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داده است. آرتروز زمانی رخ می‌دهد که غضروف بالا و پایین استخوان شما از بین می‌رود. هرچند آرتروز می‌تواند به هریک از مفاصل بدن ...

مقدمه:

    آرتروز شایع ترین شکل ورم مفاصل بوده و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داده است. آرتروز زمانی رخ می‌دهد که غضروف بالا و پایین استخوان شما از بین می‌رود. هرچند آرتروز می‌تواند به هریک از مفاصل بدن آسیب برساند، اما بیشتر اوقات این بیماری دست‌ها، گردن، پشت، زانوها و لگن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در گذر زمان آرتروز شدیدتر شده و شفایی هم برایش وجودندارد، بااینحال درمان آرتروز می‌تواند فرآیند پیشرفت بیماری و درد ناشی از بیماری را کم کرده و همچنین عملکرد مفاصل را بهبود می‌بخشد.

حتما در اطراف خود زنان و مردان زیادی را دیده‌اید که از درد زانو شکایت دارند و هنگام بالا رفتن از پله‌ها مدام ناله می‌کنند.این بیماران عمدتا آرتروز دارند.

آرتروز به معنای ساییدگی مفصل و تخریب سطح مفصلی و بدنبال آن تغییر شکل، درد و محدودیت حرکت در مفصل است.
آرتریت Arthritis به معنای التهاب مفصل است و استئوآرتریت Osteoarthritis شایع ترین نوع آرتریت است. در استئوآرتریت مشکل اصلی در غضروف مفصلی است و بعد از مدتی استخوان مفصل هم دچار آسیب میشود. آرتروز Arthrosis یک کلمه یونانی به معنای مفصل است ولی به معنای استئوآرتریت هم بکاربرده میشود. در فارسی بجای کلمات استئوآرتریت و آرتروز از کلمه “ساییدگی مفصل” هم استفاده میشود.

معرفی بیماری آرتروز:

استئوآرتریت (به انگلیسی: Osteoarthritis) بیماری بسیار شایعی است که در تمام مناطق جغرافیایی دیده می شود.نام دیگر این بیماری آرتروز است و بعضی دیگر معتقدند که استئوآرتروز نام بهتری برای این بیماری است. استئوآرتریت یک بیماری تخریبی در مفصل است(تخریب غضروف مفصل)که پیشرونده بوده ولی علی‌رغم نامگذاری آن, یک بیماری التهابی نیست (بر خلاف آرتریت روماتویید).چون التهاب در این بیماری یک عارضه ثانویه است.

در استئوآرتریت تحلیل غضروف مفصلی و درگیری استخوان زیر غضروفی داریم که باعث التهاب بافت‌های اطراف می‌گردد. این عارضه ممکن است هر یک از مفاصل را درگیر سازد ولی شایع‌ترین مفاصل درگیر عبارتند از مفاصل دست، پا، زانو، ران و ستون فقرات. این بیماری بسیار شایع است و در ۲۵٪ ویزیتهای پزشکان عمومی و ۸۰٪ رادیوگرافی افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود (البته فقط ۶۰٪ آنان علامت دارند).

کمردرد، گردن‌درد، پشت‌درد، کوفتگی اعضای بدن، سردرد و خیلی از سردردهای دیگری که ممکن است روزانه دچارش شوید، زنگ خطری است تا به شما بفهماند، «آرتروز» آماده حمله به شماست. بیماری‌ای که بیشتر گریبان کارمندان و جماعت پشت میزنشین یا اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم «افراد بی‌تحرک و ثابت‌نشین» را می‌گیرد.
آرتروز را ناشی از افزایش سن مفصل است.که می‌تواند باعث کم شدن ضخامت غضروف مفصلی، تخریب غضروف، به وجود آمدن کیست در زیر سطح مفصلی و به وجود آمدن استخوان اضافه در لبه‌های سطح مفصلی شود.
همان طور که چروک شدن پوست و سفید شدن موی سر از علائم پیری است، هر مفصلی نیز به هنگام پیری دچار این عوارض می‌شود ولی آنچه در این حین مهم است، عدم تطبیق سن حقیقی مفصل با سن واقعی‌اش است به عنوان مثال فردی ۴۰ ساله، مفصل فرد ۶۰ ساله‌ای را داشته باشد. درد مفصل، محدودیت حرکتی و تغییرشکل مفصل را از علائم مشخص آرتروز است.: در آرتروز گردن شاهد تغییرات تخریبی در سطح مفصلی مهره‌های ستون فقرات گردنی هستیم و آنچه مهم است، مجاورت مهره‌های گردنی با دو عنصر نخاع و ریشه‌های عصبی است که از نخاع خارج شده و به اندام فوقانی منتقل می‌شود.
در آرتروز گردن، انتشار درد تا قسمت‌های بالای شانه، وسط پشت بدن، کمر، بالای کمر و قسمت پس‌سری کشیده می‌شود ولی اگر آرتروز باعث فشار به روی ریشه‌های عصبی شود، می‌تواند ایجاد دردهای انتشاری در مسیر عصب حتی تا نوک انگشتان کند و در صورت فشار به نخاع می‌تواند ایجاد علائم دیگری همچون ضعف عضلات، عدم توانایی در حرکت ظریف انگشتان کند.
اگر شخص دچار عوامل زمینه‌ای آرتروز نشود، در سنین کم، انتظار بروز آرتروز نمی‌رود بلکه با افزایش سن است که شانس ابتلا به این بیماری نیز بالا می‌رود.
گفتنی است آرتروز عارضه‌ای با روند طبیعی است و درمان آن نیز باید به صورت فیزیولوژیک (طبیعی)‌ باشد و با تقویت عضلات اطراف ستون گردنی، می‌توان از این عارضه جلوگیری کرد.
با ورزش و تقویت عضلات اطراف ستون فقرات می‌توان جلوی حرکات نابه‌جای ستون مفصلی را گرفت و تا حدی مانع از درد شد.
افرادی را که ورزش‌های سنگین و حرفه‌ای انجام می‌دهند را به دلیل استفاده بیش از حد از مفاصل‌شان، مستعد آرتروز هستند. ورزشکاران حرفه‌ای و آماتور به دلیل سنگینی و غیرحرفه‌ای بودن حرکات‌شان، مستعد این عارضه هستند.
ساختمان مفصل چیست؟!

مفصل جایی است که دو استخوان در کنار هم قرار میگیرند. مفصل باعث میشود قسمت های مختلف بدن نسبت به هم حرکت کنند و حرکت استخوان ها در مفصل به علت کششی است که از طریق عضلات به آنها اعمال میشود. دو انتهای استخوان ها در جایی که با هم مفصل میشوند به وسیله پرده بافتی محکمی پوشیده شده که به آن کپسول مفصلی میگویند.

در اطراف کپسول مفصلی نوارهای بافتی محکمی قرار دارند که به آنها لیگامان یا رباط میگویند و مسئول پایدار کردن مفصل هستند.

غضروف یک بافت سخت ولی صاف و قابل انعطاف است که روی انتهاهای استخوان ها در محلی که در کنار هم قرار میگیرند را میپوشاند.
مقدار کمی از یک مایع غلیظ و لزج بین دو سر استخوان ها و در درون مفصل قرار گرفته که سطح غضروف را لیز کرده و اصطکاک بین دو سطح مفصلی را کم میکند و به آن مایع سینوویال Synovial fluid یا مایع مفصلی میگویند.
مایع سینوویال به توسط بافت سینوویال ساخته میشود. بافت سینوویال لایه ای از سلول هاست که سطح داخلی کپسول مفصل را فرش کرده است.
علت بروز آرتروز:

در طول روز و به علت فعالیت های بدنی مفاصل بدن بطور مرتب در معرض ضربه قرار دارند و این ضربات مرتبا آسیب هایی را به آنها بخصوص به غضروف مفصلی وارد میکنند. بدن این آسیب ها را تا جایی که میتواند ترمیم میکند. پس در طول زندگی مفاصل بدن دائما در یک فرآیند آسیب و ترمیم قرار دارند.

گاهی اوقات شدت آسیب های وارده به مفصل بیش از قدرت ترمیم بدن است و یا به عللی قدرت ترمیم بدن کاهش یافته و نمیتواند آسیب های معمولی را مرتبا ترمیم کند. در این موارد غضروف مفصلی بتدریج خرابتر و خرابتر میشود و این شروع آرتروز است.
در ابتدا سطح غضروف ریش ریش و لایه لایه میشود. با هر آسیبی مقداری از روی غضروف برداشته میشود تا اینکه بتدریج کلفتی غضروف کم میشود. کم شدن کلفتی غضروف که در رادیولوژی بصورت کاهش فاصله مفصلی دیده میشود از علائم اولیه شروع ساییدگی مفصل است.

علت ایجاد این بیماری هنوز به ‌طور واضح شناخته نشده است ولی چند عامل وجود دارد که می‌تواند زمینه ‌ساز ابتلا به آرتروز باشد،یکی سن بالا است که این بیماری معمولا در افراد بالای ۴۰ سال دیده می‌شود.مورد دوم جنس،چون آرتروز در خانم‌ها بیشتر از آقایان بروز می‌کند ولی دلیل آن هنوز به‌ درستی مشخص نشده است،مورد بعدی ناهنجاری ‌های مادر زادی استخوانی و یا صدمه به مفصل است.آرتروز در ورزشکاران حرفه‌ای که مدام در معرض ضربه خوردن هستند بسیار شایع است مثلا در فوتبالیست‌ها.صدمات غیر ورزشی مثل تصادفات رانندگی هم زمینه را برای آرتروز مهیا می‌کند.
آیا چاقی هم در ابتلا به آرتروز تأثیر دارد؟

چاقی خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد.به ‌طور کلی هر چقدر وزن بالاتر باشد مفاصل بزرگ(مثل زانوها)باید بار و فشار بیشتری را تحمل کنند و در نتیجه خطر ابتلا به آرتروز در آنها بیشتر می‌شود. چاقی حتی احتمال بروز آرتروز در دست‌ها را هم افزایش می‌دهد.

مفاصل و به ویژه پاها و زانوها بیشترین آسیب را از اضافه وزن و چاقی می‌بینند. باید بدانید که با هر یک کیلو وزن اضافه پاهای ما ۵ کیلو وزن بیشتری تحمل می‌کنند. این بار اضافی نیز باعث سرعت گرفتن تخریب غضروف‌ها می‌شوند و این‌گونه می‌شود که هنگام راه رفتن احساس درد می‌کنید. اگر اضافه وزن دارید حتماً به فکر کاهش وزن باشید. توصیه می‌کنیم مصرف مواد غذایی حاوی آرد و شیرین مانند نان بدون سبوس، غلات آماده‌ی صبحانه، سیب زمینی و شیرینی‌جات را کاهش دهید. در عوض میوه و سبزیجات و پروتئین‌های گیاهی (سویا، حبوبات) بیشتری میل کنید. یادتان باشد روزانه یک و نیم لیتر آب بنوشید.

بعد از مدتی در اطراف استخوان دو طرف مفصل استخوان های اضافه ساخته میشود که به آنها استئوفیت Osteophytis میگویند. این استئوفیت ها هم در رادیوگرافی مفصل دیده میشوند. بافت سینوویال مفصل هم متورم میشود که به آن سینوویت Synovitis میگویند.
بتدریج استخوان زیر غضروف سفت و محکم میشود که به آن عاجی شدن استخوان یا Eburnation میگویند. با پیشرفت آرتروز در استخوان زیر غضروف کیست های استخوانی ایجاد میشود.
علایم بیماری آرتروز:

آرتروز بیماری ای است که مشخصه آن تخریب پیش رونده غضروف مفصل است؛ غضروف بافتی لغزنده است که انتهای استخوان ها را در یک مفصل می پوشاند. اگر این غضروف آسیب ببیند، شروع آرتروز تلقی می شود. این بیماری بتدریج پیشرفت کرده و غضروف را کاملا از بین می برد.
آرتروز یا استئوآرتریت شایع ترین بیماری از دسته التهاب مفاصل است. تاکنون درمانی قطعی برای پیش روندگی آرتروز وجود ندارد، پس بسیار مهم است که نگذاریم دچار آرتروز شویم.
چند عامل وجود دارد که می تواند زمینه ساز ابتلا به آرتروز باشد. هر چه سن بالاتر رود، خطر ابتلا به این بیماری بیشتر می شود، به گونه ای که در همه افراد بالای ۶۰ سال نشانه های آرتروز در گردن را می توان یافت. البته این بیماری ممکن است بدون علامت باشد که در عکسبرداری مشخص می شود.
افزایش وزن، تغذیه نامناسب و بیماری های رماتیسمی (در صورت درمان نشدن) مفصل را بیمار می کند. آسیب مفاصلی مانند رباط نیز اگر درمان نشود، به ابتلا به آرتروز منجر می شود.
افرادی که آرتروز دارند باید بیشتر مراقب باشند؛ آرتروز دردی است که با فعالیت افزایش می یابد و با استراحت بهتر می شود. استفاده صحیح از مفاصل، تقویت مناسب عضلات و مصرف داروهایی که تجویز می شود، به صورت خوراکی یا تزریق در مفصل و در نهایت جراحی از راه های درمان این بیماری است.

آرتروز علایم زیادی دارد ولی ۳ علامت آن شایع‌تر و مشخص‌تر هستند؛اولی خشکی پس از استراحت است،به این معنی که گاهی اوقات وقتی مفصل به‌مدت طولانی بی‌حرکت مانده باشد و بخواهد فعالیت کند درد خواهد داشت.شاید دیده باشید که بیماران مبتلا به آرتروز زانو صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوند به سختی راه می‌روند اما بعد از مدتی کم‌کم راه رفتنشان به حالت عادی بازمی‌گردد.خشکی مفاصل بعد از یک دوره طولانی عدم ‌فعالیت بسیار شایع است ولی به ندرت بیشتر از نیم ساعت طول می‌کشد.دومین علامت کاهش انطاف پذیری است؛به‌همین دلیل بیماران مبتلا به آرتروز نمی‌توانند به‌ راحتی مفاصل خود را خم و راست کنند و برای علامت بعدی هم می‌توان به درد در مفصل اشاره کرد.توصیه می‌شود کسانی که بیشتر از دو هفته چنین علایمی را در مفاصل خود دارند حتما به پزشک مراجعه کنند.
عوارض بیماری آرتروز:

متأسفانه این بیماری با گذشت زمان بدتر می‌شود و هنوز درمان قطعی برای آن یافت نشده است اما با کمک برخی روش‌های درمانی می‌توان درد ناشی از این بیماری را کاهش داده و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید.حدود یک سوم بیماران مبتلا به آرتروز ممکن است دچار ناتوانی‌های شدیدی شوند. گاهی درد و ناراحتی مفصل آنقدر شدید می‌شود که بیمار نمی‌تواند از آن مفصل استفاده کند.
درمان بیماری آرتروز:
درمان دارویی

استامینوفن یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپیرین و بروفن جهت درد و تخفیف التهاب به کار می‌روند. اینفیلتراسیون یا تزریق کورتون به داخل مفاصل شدیداً درگیر ممکن است به طور موقت باعث تخفیف درد و ناراحتی گردد. NSAIDs موضعی، مسکنهای مخدر، تزریق اسید هیالورونیک نیز تجویز شده‌اند. سایر داروهایی که برحسب نیاز ممکن است تجویز شوند شامل گلوکوزآمین کندروئیتین، آنتی اکسیدانهایی مانند ویتامین C و E، سلنیوم، ویتامین B۹ (folate) و B۱۲، ویتامین دی، (SAMe)، شل کننده‌های عضلانی و مسکن‌های قوی تر هستند.
اقدامات غیر دارویی

کاهش بار مفصل: آرتروز ممکن است به علت وضعیت نادرست بدن بوجود آمده یا تشدید یابد. اصلاح وضعیت غلط بدن و تصحیح انحنای بیش از حد کمر (لوردوز) ، ممکن است مفید باشد. باید از تحمیل بار اضافی به مفصل مبتلا ، خودداری شود. بیماران مبتلا به آرتروز زانو یا مفصل ران ، باید از ایستادن طولانی ، زانو زدن و چمباتمه زدن خودداری کنند. بیماران چاق باید وزن خود را کاهش دهند. استفاده از کف گوه‌ای در بعضی انواع آرتروز زانو ممکن است درد را کاهش دهد. رعایت دوره‌هایی از استراحت در طول روز ممکن است مفید باشد. اما بی‌حرکت کردن کامل مفصل دردناک لازم نیست. در بیماران مبتلا به آرتروز یک طرفه مفصل ران یا زانو گرفتن عصا در دست طرف مقابل و در بیماری دو طرفه استفاده از چوب زیر بغل (یا Walker) کمک کننده است.

فیزیوتراپی و ورزش: گرم کردن مفصل ممکن است درد و سفتی را کاهش دهد. در بیماران باید برنامه ورزشی در جهت حفظ دامنه حرکت مفصل ، تقویت عضلات دور مفصل و بهبود وضعیت فیزیکی باید طراحی گردد. استفاده نادرست از مفصل مبتلا به علت ترس از ایجاد درد منجر به آتروفی (از بین رفتن و تحلیل) عضله می‌شود. چون عضلات اطراف مفصل نقش مهمی در حفاظت از غضروف مفصلی در برابر استرس فیزیکی دارند، تقویت آنها حائز اهمیت است.

در افراد مبتلا به آرتروز زانو ، تقویت عضلات دور مفصل در عرض چند هفته ، ممکن است به اندازه داروهای مسکن منجر به کاهش درد شود. ناتوانی در افراد مبتلا به آرتروز زانو با ضعف عضله چهار سر ران ارتباط خیلی زیادی دارد و افراد فعال درد خیلی کمتری نسبت به افراد بازنشسته دارند.

بطور خلاصه اقدامات غیر دارویی که زیر بنای درمان آرتروز هستند عبارتند از: آموزش اصول مراقبت از مفصل ، روشهای حرارتی ، تمرینهایی برای تقویت عضلات اطراف مفصل ، کاهش وزن در افراد چاق ، پرهیز از اعمال بار اضافی به مفصل ران یا زانو با استفاده از کفهایی که بالشتک دارند و نیز با کمک عصا یا Walker.
روش ‌های جراحی بیماری آرتروز

این روش‌ها از پاکسازی فضای مفصلی تا تعویض کامل مفصل متفاوت هستند و جراح بر حسب شدت بیماری از یکی از این روش‌ها استفاده می‌کند.بیماران توجه داشته باشند که جراحی زمانی توصیه می‌شود که درمان‌های دیگری که به تعدادی از آنها اشاره شد مؤثر واقع نشده باشند و بیمار قادر به انجام فعالیت‌های عادی روزمره خود نباشد.
سایر اقدامات درمانی

برای تخفیف درد، مفاصل مبتلا را گرم کنید و عضلات اطراف مفاصل درگیر را ماساژ دهید. برای استئوآرتریت گردن از یک گردن بند بی حرکت کننده گردن استفاده کنید. در استئوآرتریت ستون فقرات، هنگام خواب به پشت بخوابید و از یک تشک سفت استفاده کنید. جراحی‌های توصیه شده برای استئوآرتریت شدید (مقاوم به درمان) شامل آرتروپلاستی (تعویض مفصل) و آرترودز (بی حرکت کردن مفصل)، برداشتن تکه‌های استخوانی با آرتروسکوپ و…می باشد.

فعالیت ورزشی متوسط برای OA مفید است.استراحت تنها در مرحله حاد بیماری که مفاصل خیلی دردناکند ضروری است.

درمان فیزیکی برای توانبخشی عضلات و مفاصل (تنها برای موارد شدید).

ممکن است جلوگیری از حرکت زیاد مفصل لازم باشد (با استفاده از چوب‌های زیربغل، عصا، واکر و زانوبند کشی)
انواع آرتروز:
آرتروز زانو:

در فارسی به جای کلمات استئوآرتریت و آرتروز از کلمه “ساییدگی مفصل” هم استفاده می شود. مفصل جایی است که دو استخوان در کنار هم قرار می گیرند. مفصل باعث می شود قسمت های مختلف بدن نسبت به هم حرکت کنند و حرکت استخوان ها در مفصل به علت کششی است که از طریق عضلات به آنها اعمال می شود.
دو انتهای استخوان ها در جایی که با هم مفصل می شوند به وسیله پرده بافتی محکمی پوشیده شده که به آن کپسول مفصلی می گویند.
در اطراف کپسول مفصلی نوارهای بافتی محکمی قرار دارند که به آنها لیگامان یا رباط می گویند و مسئول پایدار کردن مفصل هستند.
غضروف یک بافت سخت ولی صاف و قابل انعطاف است که روی انتهاهای استخوان ها در محلی که در کنار هم قرار می گیرند را می پوشاند.
مقدار کمی از یک مایع غلیظ و لزج بین دو سر استخوان ها و در درون مفصل قرار گرفته که سطح غضروف را لیز کرده و اصطکاک بین دو سطح مفصلی را کم می کند و به آن مایع سینوویال Synovial fluid یا مایع مفصلی می گویند.
مایع سینوویال توسط بافت سینوویال ساخته می شود. بافت سینوویال لایه ای از سلول هاست که سطح داخلی کپسول مفصل را فرش کرده است.
آرتروز علایم زیادی دارد ولی ۳ علامت آن شایع تر و مشخص تر هستند؛ اولی خشکی پس از استراحت است، به این معنی که گاهی اوقات وقتی مفصل به مدت طولانی بی حرکت مانده باشد و بخواهد فعالیت کند درد خواهد داشت.
شاید دیده باشید که بیماران مبتلا به آرتروز زانو صبح ها که از خواب بیدار می شوند به سختی راه می روند اما بعد از مدتی کم کم راه رفتنشان به حالت عادی بازمی گردد. خشکی مفاصل بعد از یک دوره طولانی عدم فعالیت بسیار شایع است ولی به ندرت بیشتر از نیم ساعت طول می کشد.
دومین علامت کاهش انعطاف پذیری است؛ به همین دلیل بیماران مبتلا به آرتروز نمی توانند به راحتی مفاصل خود را خم و راست کنند و برای علامت بعدی هم می توان به درد در مفصل اشاره کرد.
توصیه می شود کسانی که بیشتر از دو هفته چنین علایمی را در مفاصل خود دارند حتما به پزشک مراجعه کنند. چند عامل وجود دارد که می تواند زمینه ساز ابتلا به آرتروز باشد، یکی سن بالا است که این بیماری معمولا در افراد بالای ۴۰ سال دیده می شود. مورد دوم جنس، چون آرتروز در خانم ها بیشتر از آقایان بروز می کند ولی دلیل آن هنوز به درستی مشخص نشده است، مورد بعدی ناهنجاری های مادر زادی استخوانی و یا صدمه به مفصل است.
آرتروز در ورزشکاران حرفه ای که مدام در معرض ضربه خوردن هستند بسیار شایع است مثلا در فوتبالیست ها. صدمات غیر ورزشی مثل تصادفات رانندگی هم زمینه را برای آرتروز مهیا می کند.
چاقی خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می دهد. به طور کلی هر چقدر وزن بالاتر باشد مفاصل بزرگ (مثل زانوها) باید بار و فشار بیشتری را تحمل کنند و در نتیجه خطر ابتلا به آرتروز در آنها بیشتر می شود.

چاقی حتی احتمال بروز آرتروز در دست ها را هم افزایش می دهد. در طول روز و به علت فعالیت های بدنی مفاصل بدن به طور مرتب در معرض ضربه قرار دارند و این ضربات مرتبا آسیب هایی را به آنها به خصوص به غضروف مفصلی وارد می کنند.
بدن این آسیب ها را تا جایی که می تواند ترمیم می کند. پس در طول زندگی مفاصل بدن دائما در یک فرآیند آسیب و ترمیم قرار دارند.
گاهی اوقات شدت آسیب های وارده به مفصل بیش از قدرت ترمیم بدن است و یا به عللی قدرت ترمیم بدن کاهش یافته و نمی تواند آسیب های معمولی را مرتبا ترمیم کند. در این موارد غضروف مفصلی به تدریج خراب تر و خراب تر می شود و این شروع آرتروز است.
در ابتدا سطح غضروف ریش ریش و لایه لایه می شود. با هر آسیبی مقداری از روی غضروف برداشته می شود تا اینکه به تدریج کلفتی غضروف کم می شود. کم شدن کلفتی غضروف که در رادیولوژی به صورت کاهش فاصله مفصلی دیده می شود از علائم اولیه شروع ساییدگی مفصل است.

علل زیر در تشکیل و پیشرفت آرتروز یا ساییدگی مفصل تاثیر دارند:
سن : با بالا رفتن سن آرتروز هم بیشتر می شود. می توان گفت ساییدگی مفصلی جزئی طبیعی از روند پیری است که در همه انسان ها با افزایش سن ایجاد می شود ولی سن شروع آن در انسان های مختلف متفاوت است.

ژنتیک : در بعضی انسان ها به طور ژنتیکی و خانوادگی استعداد بروز آرتروز بیشتر است.

چاقی : ساییدگی مفاصل ران و زانو در افراد چاق بیشتر و زودتر ایجاد می شود و این به علت نیروهای زیادی است که در افراد چاق به علت نیروی وزن به مفصل وارد شده و موجب تخریب زودرس آن می شود.

جنس : آرتروز در زنان بیشتردیده می شود.

آسیب قبلی به مفصل : عفونت های قبلی در مفصل، شکستگی هایی که قبلا در مفصل ایجاد شده است، آسیب های لیگامانی که بر اثر حوادث قبل در مفصل به وجود آمده و مفصل را ناپایدار کرده اند و یا تغییر شکل استخوان های اطراف مفصل می توانند موجب تشدید بروز آرتروز شوند.

شغل : فعالیت های بدنی شدید به علت شغل خاص و یا انجام ورزش خاص می تواند ضربات بیش از حد تحمل مفصل برای ترمیم به آن وارد کرده و موجب بروز آرتروز یا ساییدگی مفصل شوند.

مهمترین اقداماتی که برای کنترل آرتروز انجام می شوند عبارتند از :

    - تغییر روش زندگی یا Lifestyle

از مهم ترین روش های کاهش علائم آرتروز تغییر دادن روش زندگی است. مهم ترین آنها عبارتند از:

    - کم کردن سطح فعالیت های بدنی
    - استفاده کمتر از پله و زمین های شیب دار در آرتروز زانو و مفصل ران
    - استفاده از توالت های صندلی دار در آرتروز زانو و مفصل ران
    - خوابیدن در بستر کمی سفت در آرتروز ستون مهره
    - بلند نکردن اجسام سنگین
    - یاد گرفتن طرز صحیح بلند کردن اجسام از روی زمین
    - ورزش
    انجام نرمش های کششی و تقویتی می تواند تا حد زیادی قابلیت انعطاف مفاصل را حفظ کرده و آنها را قوی نگه دارد تا بتوان از عهده انجام فعالیت های روزمره برآمد. شنا و پیاده روی از نرمش های خوب هستند. آرتروز هر مفصل نرمش های مخصوص به خود دارد که با یاد گرفتن آنها می توان تا حدود زیادی درد را کاهش داد.
    - کاهش وزن
    اگر چاق هستید کم کردن وزن می تواند تا حد زیادی درد ناشی از آرتروز را کم کند. حتی چند کیلو کاهش وزن هم تاثیرات مهمی در کم کردن علائم بیماری دارد. اگر وزن متعادل دارید باز هم کم کردن وزن می تواند در کاهش علائم بیماری به شما کمک کند.
    - وسایل کمکی
    استفاده از وسایلی مانند بریس های زانو، کفی های مخصوص کفش و زیاد چسب زدن به کشکک برای کنترل حرکات آن می تواند در کاهش دردهای زانو به علت آرتروز موثر باشد.
    - عصا
    به دست گرفتن عصا در دست مقابل اندام دچار آرتروز یا ساییدگی مفصل می تواند تا حدی درد ناشی از بیماری در مفصل ران و زانو را کم کند.
    - گرما
    گرم نگه داشتن مفصل مبتلا به آرتروز می تواند تا حدی درد ناشی از آن را کاهش دهد. این گرما می تواند با استفاده از لباس های کلفت تر به دست آید و یا با استفاده از وسایل کمکی مانند کیسه آب گرم یا حوله برقی بتوان مفصل مبتلا را گرم کرد.
    - دارو
    دارو می تواند درد و التهاب ناشی از آرتروز را کاهش دهد. برای استفاده از داروهای مورد نظر در ساییدگی مفصل به پزشک مراجعه کنید.
    - عمل جراحی
    از اعمال جراحی متفاوتی در درمان آرتروز استفاده می شود. درمان های جراحی معمولا برای بیمارانی به کار برده می شود که درد و ناراحتی آنها به اقدامات درمانی قبلی پاسخ مناسبی ندهد.

۸ روش پیشگیری از آرتروز زانو

۱- وزن کم کنید
چاقی یکی از عوامل مستعدکننده ابتلا به آرتروز زانو است. وزن بالا، فشار مکانیکال وارده به مفاصل را بالا می‌برد و باعث می‌شود بیماری زودتر از معمول، سراغ فرد دچار اضافه وزن بیاید. هر یک کیلوگرم اضافه‌وزن بدن، فشاری معادل ۶ کیلوگرم به زانو وارد می‌کند.

مفصل وقتی سالم می‌ماند که حداقل فشار به سطوح غضروفی وارد شود. آمار نشان می‌دهد حدود ۹ درصد از مردان و ۱۸ درصد از زنان در سن ۶۰ سالگی و بالاتر به آرتروز زانو مبتلا می‌شوند، اما علایم ساییدگی و آرتروز زانو در افراد دچار اضافه وزن، خیلی‌زودتر از این سن دیده می‌شود.

۲- درست بنشینید
نشستن روی زانوها در ایرانی‌ها عادت‌ مرسومی است. این حالت فشار زیادی به مفاصل تحمیل می‌کند، چون زانوها در نهایت خمیدگی یعنی آخرین دامنه حرکتی‌‌شان قرار می‌گیرد و فشار داخل مفصل بالا می‌رود. همچنین قرار گرفتن استخوان ران و ساق‌پا در یک راستا باعث کشیدگی لیگامان‌ها، رباط‌ها و منیسک‌ها نیز می‌شود که خود عاملی برای درد و آسیب به مفاصل محسوب می‌شود.
بلندکردن جسم سنگین مانند یک ضربه به زانو عمل می‌کند و با تکرار این کار، ضربه‌ها مکرر می‌شود و به تدریج غضروف لایه‌لایه خواهد شد و این آسیب هر بار ضخامت غضروف را کمتر و کمتر می‌کند تا اینکه بیماری آرتروز شروع می‌شود

مفصل زانو نباید بیش از ۱۰۰ درجه خم شود. پس بهتر است همه افراد روی مبل یا صندلی بنشینند. البته کف‌پا باید کاملا روی زمین قرار گیرد و ارتفاع مبل و صندلی با جثه افراد متناسب باشد (صندلی زیاد بلند یا زیاد کوتاه نباشد).

۳- زیاد ننشینید
افرادی که زیاد روی صندلی می‌نشینند، مانند کسانی که مجبورند در سفر مدتی طولانی‌ روی صندلی بنشینند یا کارمندان و کاربران رایانه، دچار حالتی می‌شوند که در آن، بعد از برخاستن از روی صندلی احساس می‌کنند زانویشان قفل شده و کمی هم درد دارد. بنابراین به این افراد توصیه می‌شود حتما هر ساعت به مدت ۲ تا ۳ دقیقه از جای خود برخیزند و کمی قدم بزنند یا زانوهای خود را ماساژ دهند.

ماساژ غضروفی کمک می‌کند مایع مفصلی روی سطوح مفصل پراکنده ‌شود (مفصل عروق خونی ندارد و با مایع مفصلی تغذیه می‌شود). نشستن به مدت طولانی روی صندلی، بروز آرتروز را تسریع می‌کند.

۴- اجسام سنگین را بلند نکنید
بلند کردن اجسام سنگین مکانیسمی مانند افزایش وزن دارد. همه افراد جوان یا مسن باید هنگام حمل‌و‌نقل بار دقت کنند. توصیه می‌شود موقع خرید از کیف‌های چرخ‌دار استفاده کنید.
بلندکردن جسم سنگین مانند یک ضربه به زانو عمل می‌کند و با تکرار این کار، ضربه‌ها مکرر می‌شود و به تدریج غضروف لایه‌لایه خواهد شد و این آسیب هر بار ضخامت غضروف را کمتر و کمتر می‌کند تا اینکه بیماری آرتروز شروع می‌شود.
افرادی که مشاغل سنگین دارند، قطعا دچار آرتروز زودرس خواهند شد، بنابراین باید سعی کنند عضلات پاهایشان را قوی‌تر کنند.

۵- تحرک داشته باشید
ورزش، عضلات پا را تقویت می‌کند. عضلات اطراف، نقش حمایتی روی غضروف‌ها دارند. عضلات حمایتی فقط به عضلات اطراف مفاصل زانو محدود نمی‌شوند، بلکه عضلات مفصل لگن نیز باید تقویت شوند، زیرا مفاصل لگن نقش کنترلی روی زانو دارند.

عضلاتی که باید تقویت شوند شامل عضلات چهارسر ران، همسترینگ، دورکننده و نزدیک‌کننده ران هستند و همه افراد، به‌خصوص کسانی که پاهای ضعیفی دارند یا مسن هستند، با ورزش مرتب می‌توانند این عضلات را تقویت کنند.

البته گاهی ورزشکاران با بی‌احتیاطی به زانوی خود آسیب می‌زنند و این آسیب می‌تواند پارگی منیسک باشد. گاهی در افراد مسن نیز بدون حرکت‌های ورزشی پارگی اتفاق می‌افتد. هر گونه آسیب به منیسک باید ترمیم شود. نبود فقدان منیسک باعث خردشدگی و کنده شدن غضروف مفصل می‌شود و به مرور ساییدگی و آرتروز پدیدار خواهدشد.
در ‌آسیب‌های زانو می‌توان به مدت کوتاه و تا بهبود وضعیت از زانوبند استفاده کرد، ولی بستن زانوبند به مدت طولانی توصیه نمی‌شود

۶- اگر ورزشکارید، زانوبند ببندید
زانوبند وسیله حفاظتی در برابر فشارها و ضربه‌هاست. ورزشکاران موقع ورزش حتما باید به زانوبند مجهز باشند تا از جابجایی ناگهانی زانو جلوگیری شود، به‌خصوص ورزشکارانی که قبلا دچار آسیب شده و زانویشان را ترمیم کرده‌اند. البته هر ورزشکاری باید شیوه درست ورزش‌کردن را از مربی آموزشی خود بیاموزد.

استفاده از زانوبند باید محدود باشد، زیرا این وسیله، حرکت پا را محدود می‌کند و استفاده از آن برای مدت طولانی ممکن است باعث کم‌شدن حجم عضلات و ضعف‌پاها ‌شود. البته در ‌آسیب‌های زانو می‌توان به مدت کوتاه و تا بهبود وضعیت از آن استفاده کرد، ولی بستن زانوبند به مدت طولانی توصیه نمی‌شود.

۷- اگر پاپرانتزی هستید…
یکی از اشکال‌های زانو که در درازمدت آرتروز ایجاد می‌کند، پا پرانتزی یا پا ضربدری است. البته آرتروز را بیشتر در بیماران مبتلا به پا پرانتزی می‌بینیم. این پدیده وقتی شایع است که انحراف پا توام با چرخش کشکک زانو باشد. بنابراین مبتلایان باید به پزشک مراجعه کنند تا وضعیتشان اصلاح شود.

در صورتی که عمل جراحی نیاز باشد، بهتر است هرچه زودتر انجام شود. برای این کار محدودیت سنی وجود ندارد و می‌توان با اصلاح زانو، از آسیب بیشتر مفاصل جلوگیری کرد.

۸- کفش پاشنه‌بلند نپوشید
کفش‌های پاشنه‌بلند باعث می‌شوند پا در راستای مناسبی قرار نگیرد و زانوها چند درجه خمیدگی داشته باشند. همچنین کفش نامناسب قدم برداشتن را دشوار و فشار روی زانو و مفاصل را بیشتر می‌کند.
کفش مناسب کفشی است که سه سانتی‌متر پاشنه داشته باشد. پس از پوشیدن کفش‌هایی که کف لغزنده دارند یا خیلی خشک و سفت هستند، خودداری کنید.

آرتروز گردن:

ستون فقرات هم مثل هر ساختمان دیگر بطور طبیعی در معرض تغییرات ناشی از افزایش سن است اما برخی مسائل مثل حرکات بیش از حد یا ناصحیح ، استفاده نادرست ، سوانح رانندگی که باعث خمیدگی ناگهانی سر به جلو و سپس عقب می شوند ( Wiplash ) ، کارهای سنگین ، حمل وسایل و اشیاء روی سر ( که در جامعه روستایی ما شایع است ) ، اختلالات مادرزادی و … سرعت و شدت پیدایش این تغییرات را بیشتر می کنند.از جمله این تغییرات می توان به تغییر ساختمان دیسک بین مهره ای ، برجسته شدن آن به داخل کانال نخاعی یا سوراخ های بین مهره ای ، پیدایش خارهای استخوانی در لبه مهره ها ( اوستئوفیت ) و حتی تغییر شکل و بهم خوردن انحنای طبیعی آنها اشاره کرد .هر کدام از این تغییرات ، بسته به محل ، می توانند باعث فشار بر ریشه های عصبی یا حتی نخاع شوکی شوند و بیمار را علامتدار کنند .
علائم اسپوندیلوز گردنی

اغلب بیماران با درد و محدودیت حرکتی ناحیه گردن مراجعه می کنند .بسته به محل فشار ، ممکن است علائم محدود به اندام فوقانی باشند( بی حسی ، دردتیر کشنده به شانه یا دست و خصوصا پشت سر و کاهش قدرت عضلانی ) ، یا اندام تحتانی را درگیر کنند ( سفتی و اختلال در قدرت عضلانی پاها ، اختلالات حسی ، بی اختیاری یا احتباس ادرار و مدفوع و بعضا علائم در هر چهار اندام مشاهده می شوند .برخی از سر دردها خصوصا سردردهای نیز کشنده از پشت سر که با حرکات یا برخی وضعیت های خاص پدید می ایند ، درد بین دو کتف و درد شانه ها نیز از جمله علائمی هستند که میتوانند در اثر اسپوندیلوز مشاهده شوند و متأسفانه پاسخ کمتری به درمان می دهند. برای بررسی و تأیید تشخیص اسپوندیلوز گردن می توان از عکس رادیوگرافی ساده در چهار جهت ، سی تی اسکن و MRI استفاده کرد که هر یک ارزش خاص خود را دارند .
اصول درمانی

بستن یقه های طبی مخصوص و محدود ساختن حرکات گردن برای مدت کوتاه می تواند از شدت درد بکاهد ، حرکات درمانی با احتیاط و فیزیوتراپی نیز در بسیاری از موارد مشکلات بیمار را کاهش می دهند اما در برخی موارد خصوصا در صورت وجود علائم عصبی یا شواهدی به نفع فشار بر نخاع ، انجام عمل جراحی کمک زیادی به بیمار خواهد کرد و علاوه بر کاهش درد از پیدایش علائم عصبی شدیدتر جلوگیری خواهد کرد .انجام یک سری حرکات کششی و تقویتی می تواند از پیدایش درد های گردن و شانه جلوگیری کرده و درصد زیادی از موارد را بهبود بخشد .
توصیه های بهداشتی برای پیشگیری و درمان آرتروز گردن

در پیشگیری و درمان دردهای گردنی رعایت اصول کلی ذیل و عمل کردن به آنها در خانه، محل کار و در فعالیتهای روزمره مانند رانندگی کردن، مطالعه و … ضروری و کاملا موثر است.

۱- همیشه گردن خود را چه در حالت ایستاده، نشسته، یا راه رفتن، صاف و عمود بر بدن نگهدارید. بطوری که هیچ زاویه ای با بدن نسازد. سر صاف و مستقیم، نگاه به جلو، شانه ها عقب و بالا، سینه بیرون، شکم داخل. چه در حالت ایستاده و یا راه رفتن یا نشستن.

۲- هرگز گردن خود را به مدت طولانی خم نکنید بلکه اگر لازم است، صندلی خود را کوتاه تر کنید. یا ارتفاع میز خود را بالاتر ببرید تا مجبور به خم کردن گردن خود نباشید. چرا که بسیاری از بیماری های گردنی ناشی از خم بودن گردن به مدت طولانی است. بنابراین حتی الامکان گردن خود را خم نکنید و اگر مجبور به این کار هستید، هر از چند گاهی گردن خود را صاف کنید.

۳- از نرمش ها و حرکاتی که در آنها مجبور به خم کردن و حرکات ناگهانی گردن هستید دوری کنید.

۴- اگر کارتان نشسته است و مجبور به خم کردن گردن هستید، حتما با یکی از دستانتان از وزن سرتان و فشار آن بر روی مهره های گردنی بکاهید تا کمتر دچار صدمات گردنی شوید.

۵- بهتر است از میزهایی استفاده کنید که شبیه میز تحریر مدارس است و پایه های جلویی آن، کمی بلندتر از پایه های عقبی است. به این ترتیب کمتر ناچار می شوید گردنتان را خم کنید.

۶- موقع مطالعه سعی کنید کتاب یا روزنامه را بالا نگهدارید. نه اینکه گردنتان را خم کنید. مدت های طولانی اینگونه مطالعه کردن ممکن است به گردن شما آسیب بزند.

۷- حتی الامکن هنگام خوابیدن از بالش کوتاه استفاده کنید. به طوری که سرتان در امتداد بدن قرار گیرد نه اینکه خم شود.

۸- در موقع رانندگی تا آنجا که می توانید به فرمان نزدیکتر بنشینید تا مجبور نباشید دستهایتان را دراز کنید و به فرمان برسانید. چرا که به طور مستقیم و غیر مستقیم ایجاد گردن درد می کند.

۹- صندلی که روی آن می نشینید و رانندگی می کنید، حتما بایستی دارای تکیه گاهی جهت گردن باشد. چرا که در بسیاری از حوادث رانندگی از قبیل ترمزهای شدید (که باعث حرکت شدید رو به جلوی گردن می شود) و برخورد شدید اتومبیل دیگر از پشت (که باعث حرکت شدید رو به عقب گردن می شود) سبب آسیب نخاع در اثر شکستن و جابجایی مهره ها می گردد.

۱۱- حتی الامکان طولانی مدت به نقطه جلو بطور ثابت نگاه نگنید. (رانندگی، مطالعه، نگاه کردن به مانیتور کامپیوتر و …)

۱۲- توصیه های پزشک معالج را مراعات کنید.
ورزشهای مناسب برای پیشگیری و درمان گردن درد مزمن

    گردن را ضمن سفت کردن عضلات آن به سمت عقب، چپ و رست حرکت دهید. از حرکات چرخشی گردن و سر خودداری کنید.
     مستقیم روی صندلی به صورت قائم بنشینید و دست راست خود را در پشت کمر قرار دهید. با دست چپ از پشت سر، قسمت راست سر خود را گرفته و به طرف چپ بکشید. شما احساس کشش در قسمت راست سر و گردن خود خواهید کرد. برای ۵ ثانیه سر خود را نگه دارید. این عمل را ۵ بار در هر حالت اجرا کنید. در بین ورزشها ۳ ثانیه استراحت کنید.
     روی صندلی مستقیما و بصورت قائم بنشینید و هر دو دست را در ناحیه پشت کمر حلقه کنید. شانه چپ خود را پایین آورده و سر خود را به طرف راست خم کنید. این حالت برای ۵ ثانیه حفظ شود. حالا بر عکس حالت قبل، شانه راست خود را پایین آورده و سر خود را به طرف چپ خم کنید. این حالت نیز برای ۵ ثانیه حفظ شود. برای هر طرف ۵ بار تکرار شود.
     مستقیما و در حالت نشسته کف دست خود را روی پیشانی قرار داده و پیشانی خود را به کف دست فشار بدهید. برای ۵ ثانیه آن را نگه دارید و سپس رها کنید.
     در حالت نشسته کف دست خود را در ناحیه پشت سر قرار دهید و سر را به کف دست فشار دهید. ۵ ثانیه نگه دارید. این ورزش را ۵ بار انجام دهید.
    کف دست را در یک طرف شقیقه گذاشته و شقیقه را به کف دست فشار دهید. ۵ ثانیه صبر و سپس رها کنید. این ورزش را ۵ بار انجام دهید.
     چهار دست و پا درحالیکه کف دستها و زانوها روی زمین باشند، قرار بگیرید. پشت خود را صاف نگه دارید و کم کم سر را درحالیکه به کف اتاق نگاه می کنید، خم کنید. سپس آهسته چانه خود را بالا آورده و در امتداد تنه قرار دهید. این ورزش را ۵ بار و هر بار با ۵ ثانیه مکث انجام دهید.
     روی یک تخت دراز بکشید و گردنتان را از پایین به بالا حرکت دهید.
    شانه ها و عضلات اطراف را تقویت نمایید، چرا که با افزایش قدرت و تحمل این عضلات، فشار کمتری روی مهره و دیسک های بین مهره ای وارد می شود:                                    الف: شانه هایتان را بالا ببرید و به گوشهایتان نزدیک کنید. ۵ ثانیه نگه دارید، سپس آزاد نمایید. این حرکت را روزی ۱۰ مرتبه تکرار کنید.                                                                    ب: شانه هایتان را به سمت عقب حرکت دهید به طوری که کتف هایتان از پشت به یکدیگر نزدیک شوند. این حرکت را روزی سه مرتبه، هر مرتبه ۳۰ بار تکرار نمایید.

روش های کاهش درد بیماری آرتروز:

در موارد بسیار شدید آرتروز جراحی تعویض مفصل توصیه می‌شود اما قبل از جراحی معمولا روش‌های مختلفی پیشنهاد می‌شود که تا حد امکان کار به جراحی ختم نشود که یکی از آنها استراحت دادن به مفصل دردناک است.بیمار باید در هر ساعت دست کم ده دقیقه به مفصل خود استراحت بدهد و سعی کند تاحد امکان فعالیت‌های بدنی خود را طوری تنظیم کند که مفصل مبتلا کمتر فعال باشد.روش دیگر ورزش کردن است که باید حتما با نظارت و اجازه پزشک انجام شود تا مشکل مفصل را تشدید نکند یا باعث بروز درد جدیدی نشود.ورزش‌های سبک و مفرح مثل پیاده‌روی و شنا بیشتر توصیه می‌شوند.با ورزش کردن،عضلات اطراف مفاصل تقویت شده و ثبات مفصل افزایش پیدا می‌کند.البته ورزش کردن نباید باعث بروز درد در مفصل شود و اگر چنین اتفاقی رخ داد فورا ورزش را متوقف کنید.در افرادی که اضافه وزن دارند کم کردن وزن باید حتما مدنظر قرار گیرد.البته رژیم گرفتن و ورزش کردن برای کاهش وزن باید تحت نظر پزشک انجام شود.برای کاهش درد ناشی از آرتروز هم می‌توان از کیسه یخ استفاده کرد.در اغلب موارد پزشک برای بیمار داروهای ضد‌درد و ضد‌التهاب تجویز می‌کند که در کاهش درد مفصل مؤثر است.
تفاوت آرتریت با آرتروز چیست؟

تشخیص آرتریت بر اساس تست های خون و رادیولوژی صورت می گیرد. این در حالی است که آرتروز عمدتا ناشی از افزایش سن است و اساسا غضروف ها را دچار می سازد.

در این مقاله توضیحاتی مطرح شده است تا شما بتوانید فرق بین این دو بیماری را از هم تشخیص دهید تا در امر درمان دچار مشکل نشوید.

آرتریت التهاب مفاصل است. این عارضه اغلب با درد، تورم، سفتی و حرارت در مفاصل آسیب دیده همراه است. آرتریت ممکن است با تعدادی از ناراحتی ها و بیماریهایی مثل آسیب دیدگی، عفونت، اختلالات متابولیکی، یک سیستم ایمنی فوق العاده فعال و حتی مشکلات ناشی از وزن اشتباه گرفته شود.

به گفته متخصصان؛ در حال حاضر بیش از ۱۰۰ نوع آرتریت شناخته شده است که شایعترین انواع آنها اوستئوآرتریت، آرتریت روماتوئید و نقرس هستند. در واقع هر نوع التهاب مفصلی شکلی از آرتریت محسوب می شود.

آرتروز اصطلاح دیگری برای عارضه اوستئوآرتریت است که یک بیماری غیرالتهابی در مفاصل است و طی آن غضروف مفاصل تخریب می شود. این بیماری تحلیل برنده در نتیجه آسیب دیدگی، افزایش سن و کشیدگی یا پارگی طولانی مدت غضروف در مفاصل بروز می کند و سبب ایجاد درد و سفتی مفاصل می شود.

هر مفصلی ممکن است دچار آرتروز شود اما بروز این عارضه بیشتر در مفاصل زانوها، ستون مهره ها و لگن شایع است. اگر احساس درد مفصلی داشتید برای تشخیص صحیح حتما باید به پزشک مراجعه کنید. ارزیابی کامل وضعیت مفاصل شما توسط پزشک ضروری است. درمان آرتریت ممکن است شامل استفاده از داروهای ضد التهابی، ورزش و فیزیوتراپی باشد. در صورت مشورت با پزشک می توانید ضمن به حداقل رساندن درد خود، روال عادی زندگی تان را داشته باشید. بنابراین ارتریت نتیجه یک التهاب است اما آرتروز در واقع یک مشکل فیزیکی و حاصل آسیب دیدگی عضوی است.

آرتریت در واقع به بیش از ۱۰۰ نوع مشکل روماتیکی اطلاق می شود که مفاصل، ماهیچه ها، تاندونها و حتی پوست و اعضای داخلی خاصی را تحت تاثیر قرار می دهد. تشخیص آرتریت بر اساس تست های خون و رادیولوژی صورت می گیرد. این در حالی است که آرتروز عمدتا ناشی از افزایش سن است و اساسا غضروف ها را دچار می سازد. این آسیب غضروفی سبب بروز درد، کاهش توان حرکت و کاهش توان ماهیچه ای می شود. اما باید بدانید که فعالیت و ورزش منظم می تواند غضروف ها را تغذیه کند.

غضروف در واقع برای جذب مواد غذایی به حرکت نیاز دارد بنابراین تحرک داشتن به حفظ سلامت غضروف مفاصل کمک می کند. اما در مجموع توصیه می شود که پیش از هر خود درمانی با پزشک متخصص مشورت کنید.
 رژیم غذایی مناسب برای بیماری آرتروز:

تغذیه در بیماری آرتروز مانند همه‌ی بیماری‌های دیگر اهمیت زیادی دارد و نمی‌توان این اصل را کتمان کرد. برای این که بتوانید مفاصل‌تان را تقویت کنید، قدرت دفاعی بدنتان را بالا ببرید و با التهاب‌ها مقابله کنید باید چند اصل تغذیه ای درست را رعایت کنید.
اگر مفاصل‌تان ساز مخالف می‌زنند و یا اگر نمی‌خواهید چند سال بعد دچار آرتروز و دردهایی از این قبیل شوید مطالعه‌ی این مطلب را از دست ندهید.
ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را دریابید

آرتروز بیماری مفاصل است و یا اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم مشکل غضروف‌هاست. در واقع این بیماری متابولیسم استخوانی را به هم می‌زند. برای همین هم باید هر آنچه باعث تقویت استخوان‌ها می‌شود را عزیز دانست. برای کسی که با مشکل آرتروز مواجه است کلسیم ارزش بالایی دارد. زمانی که کلسیم با ویتامین C همراه می‌شود می‌تواند دردهای آرتروز زانو و پا را تسکین دهد. برای این کار می‌توانید مکمل مصرف کنید. البته با مشورت با پزشکتان.
توجه داشته باشید برای جذب حداکثری کلسیم حتماً لازم نیست که به میزان زیادی شیر و محصولات لبنی پر چرب میل کنید. بدون شک ماست و پنیر به خصوص پنیر تهیه شده از شیر بز می‌تواند کمک کننده باشد. اما با این حال ماهی ساردین، بادام، کشمش، خانواده‌ی کلم‌ها مانند کلم بروکسل، بروکلی، کلم چینی، کلم برگ و غیره و برخی از آب‌های معدنی نیز منبع کلسیم هستند. نکته‌ی قوت این مواد غذایی در این است که بر خلاف شیر علاوه بر کلسیم حاوی مواد مغذی دیگری هستند که برای بدن مفید است. به عنوان مثال باید بدانید که ۱۰۰ گرم کلم چینی به اندازه‌ی یک لیوان شیر کلسیم دارد. اما همین ۱۰۰ گرم کلم حاوی آنتی‌اکسیدان‌ نیز می‌باشد.
برای تسکین درد مفاصل باید علاوه بر جذب کلسیم و ویتامین C به فکر تأمین پتاسیم مورد نیاز بدنتان نیز باشید. پتاسیم به میزان قابل توجهی در میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد. باید بدانید که این ماده‌ی معدنی جلوی از بین رفتن کلسیم را می‌گیرد و حالت اسیدی بدن را خنثی می‌کند.
ویتامین D و ویتامین K نیز به جذب و حفظ کلسیم در استخوان‌ها کمک زیادی می‌کند.

پیش به سوی میوه‌ها و سبزیجات

سبزیجات و میوه‌ها ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم برای سلامت استخوان‌ها را تأمین می‌کنند. اما مصرف میوه و سبزیجات یک خاصیت خوب دیگری هم دارد: وجود آنتی‌اکسیدان‌ها. آنتی‌اکسیدان‌ها باعث خنثی شدن رادیکال‌های آزاد می‌شود. این مولکول‌های موذی به سلول‌ها آسیب می‌رساند و باعث بروز پیری زودهنگام آن‌ها می‌شود.
به عقیده‌ی متخصصان زمانی که مفاصل دردناک می‌شود تعداد رادیکال‌های آزاد زیاد شده است. برای خنثی کردن این رادیکال‌های آزاد باید آنتی‌اکسیدان‌های زیادی جذب کنید. یعنی باید ویتامین C، ویتامین E، کاروتنوئیدها و پولی فنول‌های زیادی دریافت کنید. این آنتی‌اکسیدان‌ها در میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، دانه‌ها و مغزهای روغنی وجود دارد. برای جذب آنتی‌اکسیدان‌ میوه‌ها، میوه‌های ریز و قرمز مانند توت فرنگی، مورد صحرایی، تمشک، شاه توت، گیلاس و انگور فرنگی سیاه، مرکبات، آلو، کیوی، آناناس و خرما را دریابید.
برای تسکین درد مفاصل باید علاوه بر جذب کلسیم و ویتامین C به فکر تأمین پتاسیم مورد نیاز بدنتان نیز باشید. پتاسیم به میزان قابل توجهی در میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد. باید بدانید که این ماده‌ی معدنی جلوی از بین رفتن کلسیم را می‌گیرد و حالت اسیدی بدن را خنثی می‌کند. ویتامین D و ویتامین K نیز به جذب و حفظ کلسیم در استخوان‌ها کمک زیادی می‌کند.
برای بهره‌مند شدن از آنتی‌اکسیدان‌های سبزیجات، خانواده‌ی سخاوتمند کلم‌ها مانند گل کلم، کلم قرمز، کلم برگ، بروکسل، بروکلی، ترب سیاه، شلغم و ترب کوهی را دریابید که سرشار از ویتامین C و ویتامین K نیز هستند.
شما می‌توانید یک دوره‌ی درمانی را با کلم شروع کنید. برای این کار روزانه ۴۰۰ گرم کلم میل کنید: ۲۰۰ گرم خام و ۲۰۰ گرم پخته. یک لیوان بزرگ آب کلم قرمز در روز نیز درد مفاصل‌تان را تسکین خواهد داد.
توصیه می‌کنیم از مصرف فلفل دلمه ای، آرتیشو، کرفس، اسفناج، سیر و گوجه فرنگی نیز غافل نشوید به خاطر این که این مواد غذایی خوشمزه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ هستند.
چربی‌های خوب برای التهاب‌های بد

با وجود این که برخی از چربی‌ها مسئول اصلی بروز التهاب در بدن هستند اما با این چربی‌های مفید دیگری هم هستند که به چنگ التهاب‌ها می‌روند. برای این کار باید یک تعادل درست بین امگا ۶ ها و امگا ۳ بدنتان ایجاد کنید. کار چندان سختی نیست. برای آشپزی از روغن زیتون استفاده کنید و برای چاشنی زدن به غذاها از روغن کلزا.
تا جایی که می‌توانید مصرف چربی‌های اشباع شده مانند کره، محصولات لبنی پرچرب، گوشت‌های چرب را کاهش داده و ماهی‌های چرب سرشار از امگا ۳ میل کنید. امگا ۳ ها در ماهی‌هایی مانند ماهی ساردین، تن، ماهی آزاد، ماکرو و غیره وجود دارد. توصیه می‌کنیم هر هفته دو تا سه مرتبه ماهی میل کنید و از مصرف آجیل، تخم کتان هم غافل نباشید. در عوض مصرف روغن آفتابگردان، روغن ذرت و روغن هسته‌ی انگور را محدود کنید.
توصیه‌هایی برای بیماران مبتلا به آرتروز:

مهم‌ترین نکته برای بیماران مبتلا به آرتروز به ‌کارگیری روش‌هایی است که باعث کاهش درد و ناراحتی‌شان شود.مثل تمام بیماری ‌های دیگر داشتن یک رژیم غذایی مناسب و سالم مفید خواهد بود.بیمار باید به حد کافی مواد مورد نیاز بدن خود را از طریق غذا تامین کند چون اگر تغذیه نامناسب باشد بدن هم ضعیف می‌شود و به تبع آن مقابله با بیماری دشوارتر می‌شود.
اگر پزشک برای شما داروی ضد درد تجویز کرده حتما سر وقت آن‌ را بخورید چون اگر درد شروع شود و بعد شما تازه مسکن مصرف کنید درد دیرتر و سخت‌تر کنترل می‌شود اما مصرف مرتب و طبق دستور پزشک باعث می‌شود شدت حملات درد کاهش یابد.سعی کنید از مفصل بیمار خود کمتر کار بکشید.مثلا اگر مفاصل انگشتان یک خانم مشکل دارد بهتر است از کیفی استفاده کند که روی شانه می‌افتد نه کیفی که باید با انگشتان دائما در دست گرفته شود.اگر دست شما مشکل دارد سعی کنید برای برداشتن اجسام از دست سالم خود بیشتر استفاده کنید تا فشار کمتری روی مفصل دردناک وارد شود.بیمارانی که در مفصل زانو یا ران دچار مشکل هستند بهتر است در صورت صلاح دید پزشک از عصا موقع راه ‌رفتن استفاده کنند.
سعی کنید بدنتان در هنگام راه رفتن یا نشستن،در وضعیت صحیحی قرار داشته باشد.آب درمانی،هم به‌عنوان ورزش و هم به‌عنوان عاملی جهت تصحیح وضعیت ایستادن و راه رفتن می‌تواند به شما کمک کند.پزشکتان شما را درباره وضعیت صحیح و غلط قرارگیری بدن راهنمایی خواهد کرد.

 

منابع :

    بیتوته
    راستینه
    ایران ارتوپد
    نمناک
    سیمرغ
    وبلاگ کلینیک آنلاین روان شناسی و مشاوره خانواده
    تبیان
    ویکی پدیا فارسی
    وبلاگ رباب ناز