اطلاعاتی مختصر اما مفید در مورد ویروس ها!

ویروس ها از مواد ژنتیکی (DNA یا RNA) تشکیل شده اند که با پوسته ای پروتئینی احاطه می شوند. آن ها قادر به نزدیک شدن به سلول ها و وارد شدن به آن ها هستند. سلول های غشای مخاطی، مثل سلول هایی که در راه تنفسی که از آن هوا را استنشاق می کنیم وجود دارند، چون با پوسته ی پروتئینی پوشیده نشده اند، معمولاً درمقابل حملات ویروسی ضعیف هستند…

مقدمه:

ویروس ها آنقدر کوچکند که با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند. نمی توانند به خودی خود تکثیر شوند، از این رو باید به یک سلول میزبان حمله کرده و بر آن غلبه کنند تا بتوانند ذرات ویروسی بیشتری بسازند.
ویروس چیست؟

ویروس ها از مواد ژنتیکی (DNA یا RNA) تشکیل شده اند که با پوسته ای پروتئینی احاطه می شوند. آن ها قادر به نزدیک شدن به سلول ها و وارد شدن به آن ها هستند. سلول های غشای مخاطی، مثل سلول هایی که در راه تنفسی که از آن هوا را استنشاق می کنیم وجود دارند، چون با پوسته ی پروتئینی پوشیده نشده اند، معمولاً درمقابل حملات ویروسی ضعیف هستند.

چون ویروس ها همگی ویژگی های حیات را ندارند زیست شناسان آنها را زنده نمی دانند . ویروس ها رشد نمی کنند و هومئوستازی ( حالت پایدار ) ندارند و متابولیسمی در آنها رخ نمی دهد ، اما در بسیاری از جانداران باعث بیماری می شوند و تاثیر مهمی بر دنیای زنده به جای می گذارند.

اگر چه برخی از باکتریها و ویروسها بیماری زا هستند اما امروزه در آزمایشگاه های مهندسی ژنتیک از ویروسها و باکتری ها به فراوانی و به نفع انسان استفاده می شود چون همه ویروسها و باکتری ها بیماری زا نیستند .

باکتری چیست؟
باکتری ها موجوداتی تک سلولی اند. این موجودات از آنجا که قدرت تقسیم شدن دارند، می توانند به خودی خود تکثیر شوند. شکل آنها متغیر است و پزشکان با استفاده از این خصوصیات آنها را به گروه های مختلف تقسیم می کنند. باکتری ها همه جا وجود دارند، داخل و خارج از بدن ما. اکثر آنها کاملاً بی خطر هستند و حتی برخی آنها برای بدن فایده هم دارند. اما بعضی باکتری ها ممکن است باعث ایجاد بیماری شوند. دلیل آن ممکن است این باشد که در محل نامناسبی وارد شده اند و یا صرفاً به منظور حمله کردن به بدن ما ساخته شده اند.

چگونگی کشف ویروس :
در سال های اواخر ده هفتاد میلادی مجموعه ای از لوسمی های مشابه در جنوب غربی ژاپن منجر به معرفی نوع خاصی از لوسمی با نام لوسمی سلول T بزرگسالان (ATLL) شد.چند سال بعد در سال های ۱۹۸۰و ۸۱ در امریکا وژاپن به طور جداگانه ای از این سلول ها نوعی ویروس با نام ویروس لوسمی سلول Tبزگسالان نوع I (HTLV-I) جداگرید و عامل ایجاد این بیماری شناخته شد.
در اواخر قرن نوزدهم میلادی دانشمندان به دنبال یافتن عامل نوعی بیماری به نام موزاییک تنباکو بودند . آنان دریافتند که اگر از گیاه آلوده تنباکو عصارهای تهیه و این عصاره را با صافی هایی که از عبور باکتری ها جلوگیری می کند تصفیه کنند ، عصاره تصفیه شده باز هم می تواند در گیاهان سالم بیماری تولید کند.

بنابراین دانشمندان نتیجه گرفتند که عامل بیماری هر چه باشد باید اندازه ای کوچکتر از باکتری داشته باشد . به همین علت این عامل بیماری زا را ویروس نامیدند ، که ویروس در زبان لاتینی به معنی سم است .

زیست شناسان سال ها پس از این کشف ویروس ها سلول های بسیار ریزی می دانستند ولی در سال ۱۹۳۵ زیست شناسی به نام وندل استنلی ویروس موزاییک تنباکو (TMV) را تخلیص کند .

ویروس خالص شده اگر چه به شکل بلور بود اما می توانست گیهان سالم را بیمار کند و چون تبلور هم یکی از ویژگی های مواد شیمیایی است بنابراین استنلی نتیجه گرفت که TMV ( tabacco mosaic virus ) یک ماده شیمیایی است و نه یک موجود زنده .

ویروس قطعه ای از نوکلئیک اسید است که درون پوششی از پروتئین قرار دارد . ویروس ها از باکتری ها کوچکترند به طوری که قطر آنها از ۲۰ تا nm ۲۵۰ متغیر است و بیشتر ویروسها فقط با میکروسکوپ الکترونیکی قابل مشاهده اند . ویروس ها همگی برای تولید مثل وارد سلول میزبان می شوند و با آلوده کردن سلول میزبان و استفاده از امکانات آن تولید مثل می کنند .

چون ویروسها همگی ویژگی های حیات را ندارند زیست شناسان آنها را زنده نمی دانند . ویروس ها رشد نمی کنند و هومئوستازی ( حالت پایدار ) ندارند و متابولیسمی در آنها رخ نمی دهد ، اما در بسیاری از جانداران باعث بیماری می شوند و تاثیر مهمی بر دنیای زنده به جای می گذارند .

چند مورد از بیماری های مهمی که ویروسها به وجود می آورند و علائم آنها و راههای انتقال آنها را در جدول زیر نمایش داده ایم.

راه های انتقال ـ علائم ـ بیماری

تنفس تاول ، راش (جوش) ، درد عضلانی ، تب ـ آبله مرغان

تنفس تب ، لرز ، کوفتگی ، سرفه ، گلو درد ، درد عضلانی ، ضعف ، سردرد ـ آنفولانزا

تنفس راش(جوش) ، تورم غده ها ، تب ، برای جنین کشنده است ـ سرخجه

تنفس تورم درد ناک غده های بزاقی ـ اریون

تنفس تاول ، زخم ، تب ، بی قراری ، کوری ، جای آبله به صورت بد شکل ، اغلب کشنده ـ آبله

خون ، غذا ، آب آلوده تب ، لرز ، حالت تهوع ، تورم کبد ، زردی پوست ـ هپاتیت A

درد مفاصل ، سرطان کبد ـ هپاتیت B

خون ، غذا ، آب آلوده تب ، سردرد ، گرفتگی ( سفتی ) گردن ، احتمالا فلج ـ فلج اطفال

تماس جنسی ،خون یا نقص سیستم ایمنی ، کشنده ـ ایدز

تنفس، تماس مستقیم گرفتگی سینوس ها ، درد عضلانی ، سرفه ، تب ـ زکام

گاز گرفتن جانور آلوده افسردگی روحی ، تب ، بی قراری ، سختی در بلع ، فلج ، تشنج ،کشنده ـ هاری

بیماری های ویروسی و باکتریایی هر دو به شیوه های یکسان منتقل می شوند:

فردی که سرماخورده باشد می تواند بیماری را با عطسه یا سرفه منتقل کند.
باکتری و ویروس از طریق لمس کردن یا دست دادن با فردی دیگر پخش می وند.
دست زدن به غذاها با دستان آلوده نیز باعث انتقال ویروس یا باکتری از طریق روده و امعاء درونی می شود.
مایعات بدن مثل خون، بزاق، و مایع منی ممکن است حاوی موجودات آلوده باشد و انتقال این مایعات، مثلاً با تزریق یا رابطه ی جنسی، اهمیت زیادی دارد به ویژه برای بیماری های ویروسی مثل هپاتیت و ایدز.
چطور از بیماری جلوگیری کنیم؟

دستانتان را به طور کامل بشویید (این کار معمولاً بهترین راه جلوگیری از ابتلا به سرماخوردگی است).
دست دادن با فردی که سرماخورده است خطرناک است، به همین دلیل سعی کنید بعد از دست دادن از لمس کردن بینی و چشمها خودداری کنید.
غذاها باید تا حد امکان سریع پخته شود یا سرد شود.
سبزیجات گوشت را باید به طور جداگانه بسته بندی کرد و د طبقات مختلف یخچال نگه داری نمود.
گوشت باید قبل از مصرف به خوبی پخته شود.
به یاد داشته باشید که غذاهایی که حاوی این موجودات میکروسکوپی هستند، ممکن است بو و ظاهر بد نداشته باشند.
بعضی از این موجودات با پخته شدن غذا می میرند اما ممکن است بقایایی سمی از خود به جای بگذارند که باعث ایجاد حالت تهوع و استفراغ می شود.
استفاده از کاندوم در رابطه ی جنسی انتقال بیماری هایی که معمولاً از طرق رابطه ی جنسی منتقل می شوند را تا حد زیادی کاهش می دهد.

بیماری های باکتریایی چطور درمان می شوند؟

بیماری های باکتریایی معمولاً با مصرف یک آنتی بیوتیک خاص که فقط باکتری که باعث بیماری شده را می کشد، درمان می شوند. پزشک برای امینان از نوع درمانی که باید برای شما استفاده کند، معمولاً از شما نمونه ی ادرار می گیرد یا گلویتان را بررسی می کند.

بیماری های ویروسی چطور درمان می شوند؟

ویروس ها تا زمانیکه وارد سلول های بدن نشوند، قادر به تکثیر نیستند. به همین دلیل است که درمان بیماری های ویروسی معمولاً به سیستم دفاعی بدن خود بیمار واگذار می شود. درمان بیماری های ویروسی مثل آنفولانزا شامل موارد زیر است:
خوردن مقدار کافی آب
خانه ماندن. افرادی که در چنین موقعیت هایی سر کار یا مدرسه می روند، نه تنها ممکن است این ویروس را به همکاران یا همکلاسی هایشان منتقل کنند، بلکه احتمال زیادی وجود دارد عفونت باکتریایی هم بگیرند.

استفاده از مسکن یا سایر داروهای مشابه برای پایین آوردن درجه حرارت بدن.
برای اکثر بیماری های ویروسی واکسن ساخته شده است. واکسن به بدن برای مقابله با این بیماریها کمک میکند.
تعداد کثیری از درمان های ضدویروسی ساخته شده است که از تکثیر ویروس ها جلوگیری کرده و باعث می شود بیماری سریعتر روند درمان خود را طی کند. اما متاسفانه این درمان ها هنوز روی تعداد اندکی از ویروس ها قابل استفاده است.
آنتی بیوتیک هیچ تاثیری بر بیماری هایی مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا ندارد و بهتر است مصرف آنتی بیوتیک را برای بیماری های باکتریایی محدود کنیم که به خودی خود بهبود نمی یابند. مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک، با ترغیب بدن برای رشد باکتری های مقاوم دربرابر آنتی بیوتیک، اثر آن را کاهش می دهد.